قصه های امیر

سرانجام ، یونانیها باختر در مقابل دولت مقدونی سلوكی داعیه استقلال و انفصال یافت (250 ق.م.) . در پی آن ، ولایات پارت و گرگان هم تحت رهبری خاندان ارشك از سركردگان عشایر ایرانی آن نواحی ، سر از ربقه انقیاد قوم برتافت (حدود 247ق.م.). سلوكیان كه غالبا" در سوریه دچار كشمكشهای محلی و حتی خانگی بودند ، موفق به الحاق مجدد این نواحی به قلمرو خویش نگردیدند . حتی ، در مقابل بسط این دولت جدید ایرانی ، ولایات ماد و پارس و ایلام و بابل را هم از دست دادند (140 ق.م.) . از آن پس، قلمرو آنان منحصر به سوریه شد. اما ، در آنجا نیز با توسعه طلبی روم مواجه شدند كه استغراق آنان در جنگهای خانگی و دسیسه و فساد و عیاشی ، امكان مقاومت در مطالع روم را برای آنان باقی نگذاشت . بدین گونه ، امپراتوری محدود و در حال انحطاط سلوكی بعد از نزدیك دویست پنجاه سال فرمانروایی انقراض یافت (64 ق.م.) .سلوكس اول ، معروف به فاتح (نیكاتور) اولین تختگاه خود را در بابل ساخت (سلوكیه) . او پس از پیروزی بر سوریه ، انطاكیه را در كنار نهرالعاصی تختگاه دائمی خود قرار داد و اخلاف او نیز بعد از آنكه سلوكیه بابل هم رانده شدند ، امپراتوری سلوكی را در عمل به دولت سوریه أی مبدل كردند كه آن نیز طعمه روم گشت .سلوكوس اول بعد از سی ودو سال سلطنت در موقعی كه عازم تسخیر مقدونیه بود ، كشته شد (281 ق.م.). پسرش، انتیوكوس اول كه از اواخر عمر پدربا وی در سلطنت شریك شد (293 ق.م.) ،وقتی به جای او نشست ، از دعاوی پدر بر مقدونیه (278 ق.م.) و آسیای صغیر صرف نظر كرد (261 ق.م.) . اما ، با قدرت در مقابل هجوم طوایف وحشی بر نواحی مرزی قلمرو خویش ایستاد (273 ق.م.) و عنوان منجی (سوتر soter )یافت . نقش او در ایجاد شهرهای یونانی ، قابل ملاحظه بود . در واقع ، قسمت عمده این طرح به وسیله او به انجام رسید . پسر وی ،انتیوكس دوم كه بعد از او به سلطنت رسید ، هر چند بخشی از آنچه را كه پدرش عمدا" از دست داده بود اعاده كرد ، (251 ق.م.) اما به اعاده قدرت در قلمرو میراث یافته موفق نشد . او حتی با ازدواج و طلاق یك شاهد خت مصری ، اواخر ایام فرمانروایی خود را نیز قرین اغتشاش ساخت .
با سلطنت پسر و جانشین او ، سلوكوس دوم (225-246 ق.م.) عوامل تجزیه و اختلاف تدریجا" دولت سلوكی را با دشواریهای جدی مواجه ساخت . وی ، نه قادر به دفع طغیان باختر و پارت شد و نه در كشمكشهایی كه با مصر یافت ، حیثیت دولت خود را تامین كرد . سلطنت پسر و جانشین او (سلوكوس سوم) فقط دو سال (223 – 225 ق.م.) به طول انجامید . برادرش ، انتیوكوس سوم (187 – 223 ق.م.) معروف به " كبیر " در لشكر كشی به شرق ، باختر و پارت اشكانیان را به اظهار انقیاد واداشت . اما ، در حمله أی كه به خاك یونان كرد ، با قدرت روم برخورد كرد (188ق.م.) و دچاروهن و سستی گردید . پسرش سلوكوس چهارم كه بعد از او به سلطنت رسید (187 ق.م.) و فیلوپاتر (Philopater) خوانده شد، سیاست پدر را در رعایت حسن همجواری با روم مراعات كرد . همچنین ، با مصر و مقدونیه نیز هراز هرگونه در گیری ، خوداری ورزید. او به دست وزیر خود هلیودوروس (Heliodorus) نام كشته شد (175 ق.م.) و علت قتلش نیز مجهول ماند . انتیوكوس چهارم كه بعد از سلطنت یافت ، برادر اوبود . خشونت وی در فلسطین با مقاومت یهود مواجه شد. كوششی هم كه در مصر برای تسخیر آن سرزمین كرد ، با دخالت روم نا موفق ماند . انتیوكوس چهارم ، جهت رفع آنچه او آن را " غائله پارت " می خواند ، لشكری هم به شرق كشید .اما ، توفیقی نیافت و جانش را نیز بر سر این كار نهاد (163 ق.م.) . سلطنت پسرش ، انتیوكوس پنجم ، مدت زیادی طول نكشید . وی یك سال بعد از جلوس در انطاكیه به وسیله دیمتریوس (پسر سلوكوس چهارم) به قتل رسید (162 ق.م.) دیمتریوس كه چند به عنوان گروگان در روم زیسته بود ، در بازگشت به سوریه – در دنبال غلبه بر مدعی – تا حدودی به اعاده نظم توفیق یافت و خود را منجی (سوتر – Soter ) نامید . شورش یهود را هم كه از چند سالی پیش از وی در فلسطین موجب اغتشاش شده بود سركوب كرد (161ق.م.) اما توفیقی كه در این كار یافت وحشت و سوءظن همسایگان را تحریك كرد . سرانجام ، در جنگ با یك مدعی موسوم به الكساندربالاس (A.Balas) كه همسایگانش ، از جمله مصر او را ضد وی تحریك كرده بودند كشته شد (150 ق.م.) . فرمانروایی الكساندربالاس (145-150 ق.م.) كه خود را پسر و وارث انتیوكوس چهارم می خواند، سرآغاز یك نزاع بدفرجام خانگی در خاندان سلوكی بود كه ضعف و انحطاط قطعی قدرت آن خاندان را در پی داشت . توسعه قدرت اشكانیان در جانب غرب ، هر روز بیش ازپیش سلوكیان را به سوی سوریه به عقب نشینی وادار می كرد . تلاش ناموفق دیمتریوس دوم هم كه برای دفع غائله پارت به آنجا لشكركشی كرد ، به شكست و اسارت او انجامید (141 ق.م.) . با آنكه برادر و جانشین او، انتیو كوس هفتم در مدت اسارت او توفیق قابل ملاحظه أی در غلبه بر دشواریها یافت ، اما شكست او در جنگ با اشكانیان (129 ق.م.) سرانجام به قدرت سلوكیها در ولایات شرقی خاتمه داد . از آن پس ، قلمرو سلوكیان منحصربه سوریه گشت و در آنجا نیز سلطنت آنان تا انقراض نهایی به دست روم (64 ق.م.) در جنگهای خانگی و در كشمكشهای بی سرانجام گذشت .
از دویست و چهل و هشت سال (64 – 321 ق.م.) مدت سلطنت آنان ، ایران بیش از شصت و پنج سال (247-312 ق.م.) به تمامی در تخت فرمان آنان باقی ماند .منبع:www.farhangsara.com